Projekt „Lesko and Khust - history is our strength” („Lesko i Chust – historia naszą siłą”) realizowanego przez Gminę Lesko przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej EIS Polska-Białoruś-Ukraina 2014-2020
Wartość projektu: 66 627,45 EUR, Dofinansowanie: 59 964,69 EUR
Partner projektu miasto Chust.
Lesko i Chust – historia naszą siłą
W od początku 2023 roku do lipca br. trwały liczne działania w ramach projektu pod nazwą "Lesko and Khust – history is our strength" („Lesko i Chust – historia naszą siłą”) realizowanego przez Gminę Lesko przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej EIS Polska-Białoruś-Ukraina 2014-2020. Został napisany na przełomie 2019/2020 roku przez Biuro Promocji, Kultury i Turystyki Urzędu Miasta i Gminy Lesko w partnerstwie z ukraińskim partnerem, a jego celem było uczczenie 550.rocznicy nadania praw miejskich dla Leska. Wartość całego projektu wynosi 66 627.45 EUR. Gmina Lesko pozyskała na jego realizację dofinansowanie w wysokości 59 964.69 EUR (co stanowi 90% jego całego budżetu). Z powodu pandemii, a następnie wojny w Ukrainie mogliśmy go rozpocząć dopiero początkiem tego roku.
Mural
Najbardziej efektownym działaniem projektowym jest mural ukończony 26 maja na ścianie szczytowej kamienicy przy ulicy Rynek 15. Przedstawia on Piotra Kmitę i Czarną Damę na tle Zamku Kmitów i ruin Zamku Sobień. Poznajcie kilka niezwykłych osób, które przyczyniły się do jego powstania.
Inspiracją były dwie zwycięskie prace w konkursie na projekt muralu przedstawiającego historyczne i legendarne postacie Leska. Wykonały je Magdalena Trebenda oraz Monika Błażowska - uczennice Zespołu Szkół Technicznych i Artystycznych w Lesku. Warto również dodać, że wyróżnienie w konkursie otrzymały Emilia Pankiewicz oraz Ewa Kowalczyk. Dziewczyny włożyły sporo pracy w przygotowanie projektów, za co im bardzo dziękujemy i jeszcze raz serdecznie gratulujemy.
Wykonawcą samego muralu był Marcin Kardasz z Glinnego, ceniony w Polsce i Europie artysta. Połączył on obie prace i tak powstał ostateczny projekt, który zdobi centrum miasta.
Trzeba przyznać, że nasz lokalny artysta nie tylko zrobił to, co w jego mocy, aby praca przebiegała szybko i sprawnie, a efekt był na najwyższym poziomie, ale przede wszystkim włożył w swoje dzieło całe serce.
Jarmark Karpacko-Zakarpacki
Uroczystym odczytaniem zachowanego powtórnego aktu nadania praw miejskich dla Leska z 1477 roku rozpoczął się 10 czerwca Jarmark Karpacko-Zakarpacki na Placu Pułaskiego. Zaprezentowała go przedstawicielka Grupy Rekonstrukcji Historycznej Wczesnego Średniowiecza „Czarny żmij”, którą tworzą pasjonaci z całego Podkarpacia.
Głównym celem wydarzenia było pokazanie, mieszkańcom i odwiedzającym miasto gościom, podobieństw pomiędzy Karpatami (Lesko) i Zakarpaciem (Chust).
- Chcieliśmy pokazać jak Lesko i nasze miasto partnerskie Chust wyglądały w dawnych czasach z ich różnorodnością kultur i wyznań, życia codziennego i zwyczajów, religii i ważnych wydarzeń – to wszystko tworzyło naszą historię, kształtowało społeczność – mówi koordynator projektu Ewa Bończak z Biura Promocji, Kultury i Turystyki Urzędu Miasta i Gminy Lesko.
Podczas dnia pełnego atrakcji usłyszeliśmy muzykę polską, klezmerską, romską, bojkowską czy łemkowską. Swoje koncerty dały rzeszowski zespół folkowy Opa Cupa oraz Zespół Pieśni Karpackiej WIDYMO. Jarmark to również degustacja tradycyjnych dań kuchni żydowskiej, łemkowskiej, ukraińskiej, bojkowskiej, ormiańskiej i polskiej. Zupa Jankiela, stolniki, gata ormiańska, fuczki czy też czebureki – bogactwo smaków przygotowane przez Koła Gospodyń Wiejskich z Huzel, Manasterca i Średniej Wsi zachwyciło każdego. Ogromną popularnością cieszyły się warsztaty ginących zawodów, tj. malowanie na szkle, bibułkarstwo, garncarstwo, tworzenia lalek motanek i wyrobów z masy solnej. W kolejce do nich ustawiały się całe rodziny.
Prawdziwą furorę zrobiła grupa rekonstrukcyjna, której stylizowana wioska stanęła na leskich plantach. Przygotowała ona gry terenowe, walki wojów, opowieści o ich uzbrojeniu, ubiorach średniowiecza, wierzeniach i obchodzonych wówczas świętach. Dopełnieniem programu był pokaz tańca „menuet” i średniowiecznej mody szlacheckiej w wykonaniu mieszkańców gminy Lesko.
- Cieszę się niezmiernie, że po trzech latach od napisania projektu pod nazwą „Lesko i Chust – historia naszą siłą”, możemy w końcu spotkać się w leskim rynku by wspólnie, z naszymi partnerami i przyjaciółmi z Chustu, świętować i realizować działania projektowe. Czekaliśmy na ten dzień bardzo długo ze względu na przesunięcia związane najpierw z pandemią covid, a następnie wojną w Ukrainie. W imieniu swoim i mieszkańców Gminy Lesko pragnę wyrazić słowa największego podziękowania i uznania za owocną współpracę w trakcie realizacji projektu. Nasze wspólne działania wzmacniają wzajemne partnerstwo, jak też pokazują jak ważne są kontakty karpacko-zakarpackie dla kultywowania wspólnej historii, dla sąsiedzkiego dobra oraz wzajemnego zrozumienia i przyjaźni narodów Polskiego i Ukraińskiego. Na koniec chcę podziękować wszystkim osobom zaangażowanym w projekt i w organizację tego wydarzenia. Dzięki Wam możemy pokazać jak bogate kulturowo i historycznie jest miasto Lesko. – mówił ze sceny Burmistrz Adam Snarski w towarzystwie Zastępcy Mera Chustu Ivana Fetko.
Historyczna wystawa plenerowa „Leszczanie – Leszczanom”
Spacerując po Lesku, na deptaku przy Cukierni Szelców Waszą uwagę zwrócą panele ze zdjęciami pokazującymi jak wyglądało miasto w okresie międzywojennym i zaraz po II wojnie światowej. Wystawa przedstawia jego mieszkańców, ich obyczaje i imprezy towarzyskie. To miasto wielu kultur i religii (rzymskokatolicka, greckokatolicka i judaizm) z całą różnorodnością i bogactwem, które ze sobą przyniosły. Na fotografiach ujrzymy powiązania między różnymi grupami etnicznymi wynikające z transgranicznego położenia Leska. Została stworzona dzięki przekazaniu starych fotografii przez mieszkańców i sympatyków Leska.
Ścieżka kulturowo-historyczna wraz z mini przewodnikiem
Przygotowywana w ramach projektu ścieżka poprowadzi nas od Bieszczadzkiego Centrum Informacji Turystycznej przez zabytkową część miasta. Mówi nam o nieistniejących już świątyniach, synagodze, kościele parafialnym, dawnej świątyni ormiańskiej, Zamku Kmitów, Linii Bunkrów Mołotowa, figurze św. Jana Nepomucena, szwedzkim kurhanie przy moście i dawnej granicy pomiędzy strefą okupacyjną radziecką i niemiecką. W parku miejskim nad Sanem ustawione zostały pamiątkowe tablice informacyjne, ławki oraz stylizowana radziecka budka strażnicza na wzór tej z okresu II wojny światowej. Zapraszamy do spaceru i zapoznania się z bogatą historią Leska i regionu. Odkrywamy nią nowe lub zapomniane dotąd miejsca na miejskiej mapie atrakcji.
Historyczna gra planszowa „Skarb Leska”
Jest unikatowa. Powstało jej 60 egzemplarzy, a za zadanie ma edukować pokolenia przez zabawę, która polega na zdobywaniu skarbów związanych z historią miasta i jego dziedzictwem kulturowym oraz największymi zabytkami i miejscami godnymi odwiedzenia. Opowiada Wam o nich nie kto inny, jak legendarna Czarna Dama. Doskonała dla całych rodzin, a otrzymać ją można było bezpłatnie w ramach organizowanych gminnych wydarzeń i konkursów.
Filmy promocyjne
Realizowany projekt zakładał również wykonanie dwóch filmów. Jeden pokazujący transgraniczny charakter podobieństw kultury karpacko - zakarpackiej i dziedzictwa historycznego miasta Leska i Chust na Ukrainie. Posłużył on do prezentacji miasta Leska na konferencji zorganizowanej w mieście partnerskim Chust. Drugi natomiast udokumentował wszystkie działania projektowe zarówno po stronie Polskiej i Ukraińskiej.
Zakończenie projektu “Lesko i Chust - historia naszą siłą” | Urząd Miasta i Gminy Lesko - link do filmu podsumowującego