Początkiem XV wieku właścicielami dóbr sobieńskich zostali Kmitowie z Wiśnicza. Jeden z posiadaczy tych dóbr Jan Kmita,  którego podaje się jako inicjatora założenia miasta Leska, doprowadza w nowo powstałym mieście do wybudowania dworu obronnego, położonego w miejscu późniejszego zamku. Jan Kmita zobowiązuje do tego Dziersława z Bukowa w 1473 roku. Wybudowanie natomiast murowanego zamku przypisuje się Piotrowi Kmicie - ówczesnemu marszałkowi wielkiemu koronnemu. Wzmianki o istniejącym zamku pochodzą z  tekstów źródłowych z 1545 i 1553 roku.

W roku 1580 miasto Lesko oraz dobra pozostałe po Piotrze Kmicie przypadają Barzym i Stadnickim. Adam Fastnacht przytacza informację z tego roku o zamku w swoim dziele - Dzieje Leska do 1772 roku - „Były więc na zamku leskim następujące budynki: piętrowa brama, piętrowy „średni” dom murowany, drewniana kuchnia, piętrowy dom drewniany, murowany dom piętrowy, druga wielka kuchnia murowana oraz drewniana piekarnia, wszystko otoczone parkanami, może gdzieniegdzie murami obronnymi, względnie zewnętrzne wysokie ściany budynków murowanych na stokach góry pełniły rolę murów obronnych”.

Budynki te powstawały w różnym czasie. Zamek nosi pewne ślady późnego gotyku, ale niektóre części powstawały pod wpływem renesansu. Znajdowały się też przy nim inne budynki gospodarcze, a źródła z roku 1611 podają o istnieniu w pobliżu zamku zwierzyńca.

Według informacji zawartych w „Dziejach Leska do 1772 roku” zamek uległ częściowej przebudowie po roku 1656. Uwieńczony został attyką z wnękami i narożnymi wieżyczkami.

W roku 1704 zamek wraz z wyposażeniem ulega zniszczeniu spowodowanemu najazdem wojsk szwedzkich. W latach 1704 – 1712 następuje jego odbudowa. Według A. Fastnachta, Z. Hendel  - jeden z badaczy dziejów zamku Kmitów, opierając się na nieznanym Fastnachtowi źródle podaje informację o spaleniu zamku w 1783 roku. W latach 1837 – 1839 zamek zostaje odbudowany dzięki następnemu właścicielowi Ksaweremu h. Krasickiemu pod kierownictwem Wincentego Pola, który naśladując włoskiego architekta Palladia nadaje zamkowi wygląd magnackiej rezydencji.

Lata 1914 i 1915 roku nie były zbyt pomyślne dla tego obiektu, gdyż  jego wnętrza splądrowali i zniszczyli żołnierze rosyjscy podczas działań wojennych I wojny światowej. Na szczęście w porę wywieziono do Krakowa i uratowano w całości zbiory zamkowe, bogatą bibliotekę i archiwum.

W okresie międzywojennym dokonano znacznej przebudowy rezydencji, a w roku 1935 na wniosek hrabiego Augusta Krasickiego park zamkowy w Lesku został uznany za zabytek przyrody podlegający ochronie. Przy przebudowie zamku - jak podaje Józef Budziak w swoim dziele - Dzieje Leska 1918-1939 - „przy ścianie wschodniej przybudówki umieszczono renesansowy portal kamienny, przeniesiony w 1924 roku z rozebranego zamku w Laszkach Murowanych”. Istnieje on do dzisiaj i stanowi atrakcję turystyczną związaną z historią rodu Mniszchów.

Kacper Krasicki w „Informatorze Krajoznawczym Połoniny 88” podaje, że „Jeśli podczas I wojny światowej ruchomości zamkowe wraz z kolekcją obrazów, biblioteką i archiwum zdołano wywieźć i ocalić, to błyskawiczny przebieg kampanii wrześniowej był całkowitym zaskoczeniem. W ostatnich godzinach przed wkroczeniem Armii Czerwonej zdołano przerzucić przez San zaledwie część obrazów i archiwum zamkowe. Pakt Ribbentrop-Mołotow ustanawiając granicę na Sanie spowodował iż zamek leski znalazł się na terenie Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Cała biblioteka, zbiory historyczne oraz ruchomości zamku uległy całkowitej dewastacji”.

Po  wojnie po przejęciu na własność skarbu państwa zamek przejęła Kopalnia „Makoszowy”. Obecnie znajduje się on w gestii Gliwickiej Agencji Turystycznej. Park zamkowy należy natomiast do Gminy Lesko. W roku 2010 został on gruntownie odnowiony przy pomocy środków zewnętrznych oraz własnych Gminy Lesko.

Opracowanie: UMiG Lesko

Na podstawie materiałów źródłowych:

Adam Fastnacht „Dzieje Leska do 1772 roku „

Józef Budziak „Dzieje Leska 1918 - 1939

Stanisław Orłowski „Lesko i okolice. Przewodnik”

 Kasper Krasicki „Połoniny 88” Informator Krajoznawczy,„Zamek w Lesku”, s. 78, wyd. SKPB, wydanie I, Warszawa, 1988 r.